In deze aflevering is Siward Zomer te gast. Siward is coöperatief directeur van Energie Samen, de landelijke koepelcoöperatie en belangenorganisatie van duurzame energiegemeenschappen van burgers. Steeds meer duurzame energieprojecten worden vanuit een coöperatie opgezet. Waarbij dus een - veelal lokale - groep burgers eigendom en zeggenschap heeft over het project. Zo wordt al 5% van de wind- en 2,5% van de zonne-energie opgewekt. En is stijgende!
In dit gesprek hebben we het over hoe coöperatief organiseren zorgt voor meer eigendom en inspraak van individuen. Dat zorgt dus voor meer grip op je leven. Iets wat essentieel is voor basisbehoeften als energie, zeker in een snel veranderende wereld. En tegelijk vraagt dat ook een andere verwachting en actieve houding. Daarnaast hebben we het over tot het diepste niveau filosofie snappen en dat kunnen vertalen naar heldere taal; over doorzetten totdat je het tij mee hebt gecreëerd; en over statuten.
Dit gesprek stemt mij hoopvol. We hebben zoveel essentiële onderdelen van ons leven overgedragen aan ofwel de overheid of marktpartijen en daardoor heb je ook je invloed en bezit overgedragen. Soms gaat dat prima. Maar wat als het niet werkt? De coöperatieve vorm van organiseren is in opkomst. Stel je voor dat dat de norm wordt; voor energie, maar ook voor voedsel, vervoer, woning, zorg en onderwijs!
Siward weet hier zowel technisch als helder over te spreken. Dat is knap en doen weinigen hem na. Maar hij verstaat daarnaast ook nog eens de kunst om het proces te begeleiden om de verandering te organiseren. Klap op de vuurpijl was dat er mede dankzij hem ook een regel in het energie-akkoord staat dat 50% van de duurzaam opgewekte energie in eigendom van de lokale omgeving moet zijn.
Dank Siward voor dit gesprek. Maar nog meer voor je idealen, al het werk en doorzettingsvermogen!
Veel plezier met luisteren. Hier is Siward Zomer.
Luister hier ⬇️ of ga naar Spotify, Apple Podcasts or Overcast.
Lessen
Bij ons thuis was alles hartstikke nuchter en vrij. Er was geen poespas.
In de lessen op school zat ik te dromen over morgen en hoe de toekomst eruit zou zien.
Ik heb een hekel aan de postmoderne filosofie. Die filosofen doen moeilijk om het moeilijk doen. Ze maken filosofie expres ontoegankelijk.
Arbeid creëert waarde, dus jij hebt het volste recht op goede arbeidsvoorwaarden. Politici van arbeiderspartijen (lees: PvdA) verdiepen zich niet meer in de filosofie van waarden en kunnen dit dus ook niet goed uitleggen aan arbeiders. Je bereikt mensen dan niet. Er is geen tractie.
Ik hou van puzzels. Als dit - dan dit en daarop volgt dit. Klopt vervolgens die theorie of tekst? Dat vind ik leuk.
De visie en grondbeginselen van extreemrechtse partijen zijn dan wel weer simpel. Daardoor zijn ze effectief in het overbrengen.
Als je de grondbeginselen van je coöperatie kent, dan zijn besluiten makkelijk te maken: Dienen deze acties de leden van de coöperatie ja of nee?
Bij de Windvogel heb ik 7 jaar gewerkt aan een strategie om (als nationale coöperatie) lokale coöperaties te helpen om windenergie te realiseren.
Ik kon me in de tijd bij de Windvogel niet inbeelden dat ik bij een ander soort bedrijf dan een coöperatie zou werken. Een bedrijf waar arbeid waarde creëert en waardoor die waarde goed terecht komt in de wereld.
Ik heb een hekel aan ondernemers die denken dat ze de alfa en omega zijn in de wereld, omdat ze wat geld hebben en daarmee menen dat ze gecreëerde de waarde in hun zak mogen steken.
In het klimaatakkoord heb ik onderhandeld dat 50% van de opgewekte stroom in eigendom moest zijn van de lokale omgeving. Het dorp en de omgeving zie je dan als gelijke voor winst en risico. En de gemeentes wilden dit ook.
Bij het stuk participatie in het Klimaatakkoord kregen we hulp van ervaren bedrijven die ‘echt aan de grond werken’ bij windprojecten, zoals Pure Energie en Vattenfall. Zij hadden al processen opgetuigd naar de omgeving.
Als coöperatie zijn we dienend en faciliterend aan onze 370 leden. De leden houden toezicht op het bedrijf. Dat is prettig en krachtig ondernemen. We hebben geen marketingbudget, want we kennen onze leden. Ze zitten met ons aan tafel.
Binnen het proces van realisatie hebben leden bij veel stappen zeggenschap, zodat er op tijd kan worden ingegrepen als het nodig is.
Je mag met zijn allen klagen en op een populistische partij stemmen, maar je kunt ook in je vrije tijd duurzaam ondernemen en de mouwen opstropen.
Sommige lokale coöperaties zijn het vertrouwen in de politiek verloren en gaan hun vraagstuk daarom vanuit de economie regelen.
De crisissen die we nu hebben zijn complex. We hebben meer maatschappelijk activisme nodig. Dan moet je wel van de bank afkomen.
We zijn anders dan andere grote coöperaties, zoals de Rabobank. De Rabobank is vanuit wetgeving gecentraliseerd en FrieslandCampina heeft voornamelijk een economische drijfveer.
Ik zie de energietransitie als een bottom up opgave.
Nu zijn energiecoöperaties veelal nog investeringsvehikels, maar ze gaan doorgroeien naar energiegemeenschappen.
Bijzonder aan de coöperatieve sector is dat je er veelal empatisch leiderschap vindt.
Links
Boek: John Walsh - A Theory of Justice (over the Veil of Ignorance)
Boek: Floor de Ruiter - Bottom up!
